❃ ભારતનું બંધારણ | ઉદભવ અને વિકાસ | સંપૂર્ણ ભારતનું બંધારણ ભાગ-4   ★ Part: 4 ભારતીય બંધારણ - ઉદભવ અને વિકાસ   » ભારતમાં બ્રિટીશ તાજનું શાસન (1858-1947):   ✔  ભારત શાસન અધિનિયમ, 1935: ➜ Government of India Act, 1935. ➜ ભારતમાં પૂર્ણ જવાદાર સરકારની રચના કરવામાં આવી. ➜ ભારત શાસન અધિનિયમ, 1935 અતંર્ગત પુરુષો અને મહિલાઓને સમાન મતાધિકાર આપવામાં આવ્યો. ➜ ભારત શાસન અધિનિયમ, 1935 મુજબ પ્રાંતોમાં દ્વૈધશાસન પ્રણાલીનો અંત કરી પ્રાંતોને સ્વાયત્તતા આપવામાં આવી. ➜ પ્રાંતોમાંથી દ્વૈધશાસન પ્રણાલી રદ કરવામાં આવી અને કેન્દ્રમાં દાખલ કરવામાં આવી. ➜ પરંતુ કેન્દ્રમાં આ વ્યવસ્થા ક્યારેય દાખલ થઈ નહીં. ➜ પ્રાંતોને સ્વાયત્તા પ્રદાન કરવામાં આવી. ➜ પ્રાંતો વાઈસરોયના નિયંત્રણ માંથી મુક્ત થયા અને પ્રત્યક્ષ રીતે બ્રિટીશ તાજના નિયંત્રણ હેઠળ આવ્યા. ➜ પ્રાંતોમાં બ્રિટીશ તાજનો પ્રતિનિધિ બધા કાર્યોનું સંચાલન તેમજ નિયંત્રણ કરતો. ➜ પ્રાંતોનું સંપૂર્ણ શાસન ગવર્નરને પોતાના હાથમાં લેવાની સત્તા મળી. ➜ આ કાયદા હેઠળ 11 પ્રાંતોમાંથી 6 પ્રાંતોમાં દદ્વિગૃહી ધારાસભા(દ્વીસદનીય)ની રચના કરવામાં આવી. ➜ જેમાં બંગાળ, મદ...

❃ ભારતનું બંધારણ | ઉદભવ અને વિકાસ | સંપૂર્ણ બંધારણ ભાગ - 1 ★ Part: 1 ભારતીય બંધારણ - ઉદભવ અને વિકાસ:   » ભારતીય બંધારણીય વિકાસનો ઇતિહાસ: ➜ ભારતીય બંધારણનો વિકાસ 3 તબક્કામાં જોવા મળે છે:  I) બ્રિટીશ કંપનીના શાસન દરમ્યાન II) બ્રિટીશ તાજના શાસન દરમ્યાન III) ભારતની આઝાદી પછી બંધારણનો વિકાસ  ★ બ્રિટીશ કંપનીના શાસન દરમ્યાન બંધારણનો વિકાસ:   ➜ વર્ષ 1599માં બ્રિટીશ સરકારે સંસદમાં ખરડો પસાર કરી પૂર્વના દેશોમાં (ભારત સહિત) વેપાર કરવા માટે ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની સ્થાપના કરી. ➜ વર્ષ 1600માં ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીએ મહારાણી એલિઝાબેથ પાસેથી ભારત તેમજ દક્ષિણ - પુર્વ એશિયામાં 15 વર્ષ માટે વેપાર કરવાની પરવાનગી મેળવી. ➜ વર્ષ 1613માં સર ટોમસ રોએ જહાંગીર પાસેથી પરવાનગી મેળવી ભારતમાં સુરતમાં અંગ્રેજોની પ્રથમ કોઠી સ્થપાઈ. ➜ ભારતમાં બ્રિટીશ કંપનીઓની એજન્સીઓ મુંબઈ, મદ્રાસ અને બંગાળ પ્રેસીડેન્સીઓમાં સ્થપાઈ.  ★ ભારતમાં બ્રિટીશ કંપનીના શાસનની શરુઆત:   ✔ રેગ્યુલેટીંગ એક્ટ, 1773: ➜ Regulating Act, 1773 / નિયામક ધારો, 1773. ➜ બ્રિટીશ કંપનીના શાસન માટે ભારતમાં પ્રથમ વખત લેખિત સંવિધાન રજૂ કરવામા...

★  આર્ટિકલ 370: ➥ સુપ્રીમ કોર્ટે 96 દિવસની સુનાવણી બાદ કલમ 370 પર પોતાનો ચુકાદો આપ્યો. ➥ 5 ઓગસ્ટ 2019 ના રોજ કેન્દ્રએ જમ્મુ અને કાશ્મીર માંથી કલમ 370 નાબૂદ કરી હતી અને જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદાખ એમ બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું હતું.  ➥ તેના વિરુદ્ધ 23 અરજી કરાઈ હતી, પાંચ જજની બેન્ચે તમામ અરજીઓની સુનાવણી એકસાથે કરી. ➥ કલમ 370ના ચુકાદાની સુનાવણીમાં સુપ્રીમ કોર્ટમાં પાંચ જજની બેંચમાં ચીફ જસ્ટિસ ડી વાય ચંદ્રચૂડ , જસ્ટિસ બી આર ગવઈ, જસ્ટિસ સૂર્યકાંત, જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના. ➥ આ તમામ ન્યાયાધીશોની સર્વસંમતિથી નિર્ણય લેવામાં આવ્યો જે ચુકાદો ચીફ જસ્ટિસ ચંદ્રચૂડે વાંચ્યો હતો.  ➥ 5 ઓગસ્ટ 2019ના રોજ જમ્મુ-કાશ્મીર સાથે સંલગ્ન આર્ટિકલ 370 રદ કરાયા પછી આ વિવાદો શરૂ થયા. ➥ ઓક્ટોબર 2020થી સુપ્રીમ કોર્ટમાં આર્ટિકલ 370 ખતમ કરવાના રાષ્ટ્રપતિના આદેશને પડકારતી અરજી પર સુનાવણી થઈ રહી હતી. ➥ જમ્મુ કાશ્મીરમાંથી 370 હટાવવાનો નિર્ણય યથાવત્ રહેશે. ➥ સુપ્રીમ કોર્ટની 5 જજની બેંચે 11 ડિસેમ્બર 2023 સોમવારના રોજ ચુકાદો સંભળાવ્યો હતો. ➥ CJI ચંદ્રચૂડ (Dhananjaya Yeshwant Chandrachud) એ જણાવ્ય...

★ બંધારણ દિવસ 26 નવેમ્બર   ✔ ભારત દેશનું બંધારણ વિશ્વમાં સૌથી વિસ્તૃત લેખિત બંધારણ છે.  ✔ ભારતનું બંધારણ ભારત દેશનો સર્વોચ્ચ કાયદો છે. ભારત ગણરાજ્યમાં ભારતના બંધારણ મુજબ શાસન વ્યવસ્થા ચાલે છે.  ✔ 26 નવેમ્બર 1949ના રોજ ભારતનું બંધારણ પસાર થયું હતું.  ✔ ભારતનું બંધારણ 26 જાન્યુઆરી 1950ના રોજ લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. 26 જાન્યુઆરીનો દિવસ ભારતમાં પ્રજાસત્તાક પર્વ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.  ✔ બંધારણ ઘડવા માટે કુલ 2 વર્ષ, 11 મહિના અને 18 દિવસનો સમય લાગ્યો હતો.  ✔ મૂળ અપનાવેલા બંધારણમાં 22 ભાગો, 395 અનુચ્છેદ અને 8 અનુસૂચિઓ હતી.જેમાં બંધારણીય સુધારા દ્વારા વખતોવખત ફેરફાર કરવામાં આવેલ છે. જેમાં અત્યારે કુલ 25 ભાગો , 465 અનુચ્છેદ અને 13 અનુસૂચિઓ છે.

★ ભારતનું બંધારણ ડૉ. શેહઝાદ કાઝી:  shehzad kazi Constitution ભાગ                     વિષય                   અનુચ્છેદ ભાગ 1:  સંઘ અને તેનું રાજ્યક્ષેત્ર ➜ અનુચ્છેદ 1-4 ભાગ 2:  નાગરિકતા  ➜  અનુચ્છેદ 5-11 ભાગ 3:  મૂળભૂત અધિકારો  ➜  અનુચ્છેદ 12-35 ભાગ 4:  રાજ્યનીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતો  ➜  અનુચ્છેદ 36-51 ભાગ 5 - A:   મૂળભૂત ફરજો  ➜  અનુચ્છેદ 51(A) ભાગ 5:  સંઘ ➜ અનુચ્છેદ 52-151 ભાગ 6:  રાજ્ય ➜ અનુચ્છેદ 152-237 ભાગ 7: પહેલી સૂચિના ભાગ ખ ના રાજ્યો ➜ અનુચ્છેદ 238 (7મા બંધારણીય સુધારા 1956મા રદ) ભાગ 8:  કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો  ➜  અનુચ્છેદ 239-242 ભાગ 9:  પંચાયતો ➜ અનુચ્છેદ 243 ( A થી O સુધી) ભાગ 9 - A:  નગરપાલિકાઓ  ➜  અનુચ્છેદ 243 ( P થી ZG સુધી) ભાગ 9 - B:  સહકારી મંડળીઓ ➜ અનુચ્છેદ 243 ( ZH થી ZT સુધી) ભાગ 10:  અનુસૂચિત અને જનજાતીય ક્ષેત્ર ➜ અનુચ્છેદ (244 થી 2...